Trần Việt Hưng

Trong tháng 11/2015, Bộ Tài chính đã tổ chức 2 hội thảo thường niên với doanh nghiệp về thuế và hải quan tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Tại hội thảo, cộng đồng doanh nghiệp đã ghi nhận nỗ lực cải cách của cơ quan hải quan nhằm giảm thời gian thông quan, tuy nhiên cũng còn có nhiều ý kiến bức xúc liên quan đến hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu.

Bức xúc mà cộng đồng doanh nghiệp lo ngại là vì văn bản liên quan đến kiểm tra chuyên ngành hiện nay tương đối nhiều và nằm rải rác tại nhiều Bộ, ngành. Nhiều khi có một mặt hàng nhưng có tới 2, 3 cơ quan chức năng quản lý nên đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến thời gian thông quan.

Trên thực tế, tính đến tháng 8/2015 cơ quan hải quan đang thực hiện tổng số 265 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực quản lý chuyên ngành gồm: 20 Luật; 54 Nghị định; 191 Thông tư, Quyết định của các Bộ, ngành. Vì vậy, không chỉ có doanh nghiệp mà ngay cả cơ quan hải quan cũng gặp khó khăn vì văn bản liên quan đến kiểm tra chuyên ngành nhiều, để đối chiếu xong cũng cần rất nhiều thời gian.

Theo quy định, doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành thường phải trải qua 3 khâu chính gồm:

+ Đăng ký tờ khai hải quan (thuộc trách nhiệm của cơ quan hải quan). Đây là khâu nhanh nhất, với sự trợ giúp của hệ thống thông quan điện tử hiện đại VINACCS/VCIS thì chỉ mất khoảng 1 - 3 giây là đã phân luồng xong vì khai hải quan bằng phương thức điện tử chỉ cần 1 tờ khai duy nhất thay vì nhiều loại giấy tờ như trước kia.

+ Thực hiện kiểm tra chuyên ngành (thuộc trách nhiệm cơ quan quản lý chuyên ngành), để thực hiện được khâu này mất khá nhiều thời gian, chiếm tới 72% thời gian (xem biểu đồ).

+ Thông quan hàng hóa khi có kết quả kiểm tra chuyên ngành (thuộc trách nhiệm của cơ quan hải quan), mất khoảng 27% thời gian thông quan. Nộp thuế điện tử: chỉ còn khoảng 5-7 phút. Hiện Tổng cục Hải quan đã ký kết phối hợp thu nộp ngân sách với 25 ngân hàng thương mại, sắp tới tiếp tục ký với 6 đơn vị mới. Việc áp dụng mã vạch trong quy trình giám sát hải quanđã giảm đáng kể thời gian, hiện nay thời gian giải quyết chỉ còn 1 phút/tờ khai, giảm thiểu đáng kể tình trạng ách tắc hàng hóa tại cổng cảng.

Thời gian tác nghiệp trong thông quan hàng hóa qua cuộc đo giải phóng hàng được công bố năm 2014.

Với vai trò cơ quan thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và Cơ chế một cửa ASEAN (ASW), Tổng cục Hải quan đã tích cực phối hợp với các Bộ, ngành triển khai chính thức NSW và hiện đã kết nối với ASW. Đến nay đã có 9 Bộ tham gia NSW, thực hiện 21 thủ tục hành chính trên Cổng thông tin một cửa quốc gia (trừ Bộ Tài chính), trong đó có 18 thủ tục liên quan đến kiểm tra chuyên ngành.

Trước những thắc mắc của cộng đồng doanh nghiệp, Lãnh đạo Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan đã ghi nhận những vướng mắc của doanh nghiệp, và đồng tình rằng cần phải cải cách mạnh mẽ hơn nữa trong công tác kiểm tra chuyên ngành.

Vừa qua, Bộ Tài chính cũng được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng đề án “Giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK”. Đề án nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho XNK hàng hóa tại cửa khẩu của DN theo hướng thủ tục đơn giản, nhanh chóng, thuận tiện; rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Khi đi vào triển khai trên thực tế, đề án sẽ giúp DN giảm thời gian chờ đợi và chi phí liên quan đến hoạt động kiểm tra chuyên ngành, góp phần bảo hộ sản xuất trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh của DN.