“Bức tranh mới” cho thị trường thuốc chữa bệnh

PV

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam song hành đấu thầu thuốc tập trung quốc gia. Những động thái trên được kỳ vọng sẽ mở ra “bức tranh mới, viễn cảnh mới” trong công tác đấu thầu, cung ứng, quản lý và sử dụng thuốc, khắc phục những bất cập, tồn tại bấy lâu nay.

Cung ứng thuốc cần được đổi mới

Số liệu của BHXH Việt Nam cho thấy, hiện nay chi phí cho tiền thuốc đang chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí y tế nói chung và chi phí khám, chữa bệnh (KCB) nói riêng. Chi phí thuốc cũng chiếm tỷ lệ cao nhất trong cơ cấu chi phí KCB bảo hiểm y tế (BHYT). Năm 2009-2012, tỷ trọng tiền thuốc chiếm khoảng trên 60%, đến năm 2015 là 48,7% tổng chi phí KCB BHYT. Kết quả nghiên cứu mới được công bố gần đây do trường Đại học Y tế cộng đồng phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng, nếu tỷ lệ chi phí từ túi tiền của người dân bằng hoặc vượt quá 40% khả năng chi trả của hộ gia đình thì gọi là chi phí “thảm họa” và ở Việt Nam, các hộ gia đình có người già, hộ gia đình ở nông thôn, hộ nghèo, cận nghèo là những đối tượng phải gánh chi phí y tế “thảm họa” hơn các đối tượng khác. Thực tế ấy đòi hỏi việc quản lý, cung ứng, sử dụng, thanh toán chi phí thuốc có vai trò hết sức quan trọng nhằm đảm bảo người dân được sử dụng thuốc có chất lượng với giá cả hợp lý và an toàn, phù hợp với cơ cấu bệnh tật và khả năng chi trả của Quỹ BHYT.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, công tác đấu thầu, cung ứng thuốc chữa bệnh vẫn là vấn đề khiến dư luận bức xúc với tình trạng giá thuốc “trên trời” rồi những lùm xùm xung quanh chuyện thổi giá, loạn giá, thiếu minh bạch trong đấu thầu… Kết quả kiểm toán việc sử dụng ngân sách, tiền và tài sản nhà nước của Bộ Y tế gần đây đã chỉ ra thực tế: Công tác lập, trình phê duyệt kế hoạch đấu thầu thuốc còn chậm, chưa sát nhu cầu thực tế sử dụng tại đơn vị dẫn đến tình trạng có thuốc nhập thiếu so với kế hoạch, có thuốc nhập thừa để tồn kho thậm chí có loại thuốc nhập nhưng không sử dụng, gây lãng phí. Bên cạnh đó, việc phê duyệt giá thuốc theo kế hoạch chưa sát với giá thuốc thị trường; lựa chọn đơn vị trúng thầu không phải là nhà thầu có giá thấp nhất. Một số mặt hàng thuốc nhập khẩu mua qua một số nhà thầu khác nhau làm tăng giá thuốc so với giá ban đầu. Đặc biệt, kết quả kiểm toán phản ánh thực trạng cùng trên một địa bàn hoạt động nhưng mỗi đơn vị có giá thuốc trúng thầu khác nhau…

Để bảo đảm hiệu quả sử dụng Quỹ BHYT và quyền lợi của người bệnh, cơ quan BHXH cũng đã tham gia tích cực vào quá trình đấu thầu thuốc. Qua đó đã góp phần loại bỏ, khắc phục nhiều bất hợp lý trong kế hoạch đấu thầu của các cơ sở y tế như: thuốc có hàm lượng không thông dụng có giá cao bất hợp lý; giá thuốc chênh lệch bất hợp lý giữa các nhóm thuốc, giữa các loại hàm lượng; đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu; điều chỉnh một số bất hợp lý đối với các thuốc có chi phí lớn…

Mặc dù vậy, theo đại diện BHXH Việt Nam, hiện nay vẫn còn tồn tại những bất cập, nhất là về giá thuốc, danh mục thuốc, Đồng thời, công tác đấu thầu mua sắm thuốc vẫn còn có quá nhiều hội đồng đấu thầu thuốc dẫn đến một loại thuốc có nhiều giá, giá thuốc khác biệt giữa các địa phương. Một số nơi có tình trạng độc quyền, nhà phân phối tự định giá, áp đặt giá hay tình trạng giá thuốc kế hoạch không hợp lý…

Tiến tới đấu thầu tập trung quốc gia

Theo ông Nguyễn Tá Tỉnh - Trưởng Ban Dược và Vật tư y tế (BHXH Việt Nam), công tác đấu thầu thuốc hiện nay được thực hiện theo quy định của Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26/11/2013, Nghị định 63/2014/NĐ-CP ngày 26/06/2014 của Chính phủ. Để triển khai thực hiện công tác đấu thầu thuốc, vừa qua Bộ Y tế đã ban hành liên tiếp 3 Thông tư hướng dẫn gồm: Thông tư số 09/2016/TT-BYT ngày 5/05/2016 ban hành Danh mục thuốc đấu thầu, danh mục thuốc đấu thầu tập trung, danh mục thuốc được áp dụng hình thức đàm phán giá; Thông tư số 10/2016/TT-BYT ngày 5/05/2016 ban hành Danh mục thuốc sản suất trong nước đáp ứng về điều trị, giá thuốc và khả năng cung cấp và Thông tư số 11/2016/TT-BYT ngày 11/05/2016, quy định việc đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập (có hiệu lực từ ngày 01/7/2016).

Với việc ra đời của 3 Thông tư trên, các chuyên gia trong lĩnh vực y tế và BHXH đều kỳ vọng sẽ đáp ứng sự mong mỏi của cơ quan BHXH và các cơ sở y tế về sự ổn định thị trường thuốc chữa bệnh nhằm lựa chọn những sản phẩm thuốc hợp lý, chất lượng và giá cả thấp nhất có thể, đồng thời đảm bảo hiệu quả điều trị. Đặc biệt, khi các Thông tư này được triển khai, chắc chắn sẽ có một bức tranh mới, một viễn cảnh mới, chất lượng mới cho vấn đề cung ứng, quản lý, sử dụng thuốc chữa bệnh, đồng thời, cơ chế mới này sẽ tăng cường kiểm soát được giá thuốc, chất lượng thuốc trúng thầu cũng như làm minh bạch hóa công tác đấu thầu. Niềm tin này ngày càng có cơ sở khi mới đây tại Nghị quyết 59/NQ-CP ngày 7/7/2016 Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2016, Chính phủ đã Quyết nghị về việc tổ chức đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc dùng trong lĩnh vực bảo hiểm y tế. Theo đó, Chính phủ thống nhất với đề nghị của Bộ Tài chính về việc thí điểm giao Bảo hiểm Xã hội Việt Nam tổ chức thực hiện đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc dùng trong lĩnh vực bảo hiểm y tế (không thuộc danh mục 5 hoạt chất đấu thầu tập trung quốc gia do Bộ Y tế tổ chức đấu thầu) theo quy định. Đồng thời, giao Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Y tế thống nhất danh mục thuốc đấu thầu tập trung quốc gia do Bảo hiểm Xã hội Việt Nam tổ chức đấu thầu. Bộ Y tế ban hành Danh mục thuốc đấu thầu tập trung quốc gia do Bảo hiểm Xã hội Việt Nam tổ chức đấu thầu theo quy định.

Về việc thành lập đơn vị mua sắm tập trung thuốc quốc gia thuộc Bộ Y tế, Bộ Y tế xây dựng và trình đề án thành lập đơn vị mua sắm tập trung thuốc quốc gia thuộc Bộ Y tế theo quy định. Trước mắt, đồng ý Bộ Y tế thành lập Ban mua sắm tập trung để triển khai nhiệm vụ đấu thầu thuốc của Bộ Y tế ngay trong năm 2016 theo thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Y tế, bảo đảm không tăng biên chế hành chính - sự nghiệp, quản lý chặt chẽ, minh bạch, không để tiêu cực, tham nhũng xảy ra. Cùng với sự tham gia, phối hợp của các Bộ, ngành liên quan, BHXH Việt Nam cho biết đang chỉ đạo các đơn vị chức năng của ngành trong 6 tháng cuối năm 2016 này phải tích cực hoàn thành quy trình đấu thầu thuốc để làm cơ sở áp dụng thực hiện đại trà kể từ năm 2017.

Nguồn: Tạp chí thị trường giá cả.