Chỉ số giá sản xuất công nghiệp, vật liệu giảm trong năm 2023

Thị trường hàng hóa thế giới trong năm 2023 có nhiều biến động và chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội. Trong nước, nguồn cung hàng hóa được bảo đảm, giá sản xuất tăng, giảm đan xen. Bình quân năm 2023, chỉ số giá sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản, chỉ số giá sản xuất dịch vụ tăng so với năm trước, trong khi chỉ số giá sản xuất công nghiệp, chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất và chỉ số giá xuất, nhập khẩu hàng hóa giảm so với năm 2022.

Trong năm 2023, chỉ số giá sản xuất sản phẩm nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,14% so với năm trước; chỉ số giá sản xuất sản phẩm công nghiệp giảm 0,88%; chỉ số giá sản xuất dịch vụ tăng 9,59%.

Chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất năm 2023 giảm 1,88% so với năm 2022.

Bên cạnh đó, chỉ số giá xuất khẩu hàng hoá giảm 0,53% so với năm trước; chỉ số giá nhập khẩu hàng hoá giảm 4,73%; tỷ giá thương mại hàng hóa tăng 4,41%.

Biến động của chỉ số giá sản xuất, chỉ số giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất, chỉ số giá xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa năm 2023 chủ yếu do các nguyên nhân chính sau:

Thị trường hàng hóa thế giới năm 2023 có nhiều biến động, chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố địa chính trị, kinh tế, xã hội. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn vẫn tiếp diễn, xung đột quân sự Nga - Ucraina và chiến sự ở Trung Đông ngày càng căng thẳng, thêm vào đó là biến đổi khí hậu toàn cầu diễn biến phức tạp đã tạo ra nhiều hệ lụy đối với quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19. Các nền kinh tế lớn tăng trưởng thấp, tiêu chuẩn thương mại toàn cầu và hàng rào bảo hộ gia tăng trong khi tiêu dùng yếu, ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu, cung cầu và giá cả. Nhiều quốc gia duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt giúp lạm phát có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao so với mục tiêu dài hạn.

Các nhân tố địa chính trị, kinh tế tạo sức ép khác nhau lên giá dầu trong năm 2023 như nguồn cung xăng dầu thắt chặt, kho dự trữ toàn cầu giảm sau khi Ả rập xê út và Nga gia hạn cắt giảm sản lượng; tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và các nước đồng minh (OPEC+) giảm sản lượng khai thác; nhu cầu nhiên liệu ở Trung Quốc và các nước lớn chưa phục hồi bền vững; các quốc gia đạt được thỏa thuận lịch sử để giảm mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch trên toàn cầu tại Hội nghị COP28. Giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất và giá hàng hóa tiêu dùng nhiều biến động, tiềm ẩn rủi ro về nguồn cung và gián đoạn chuỗi cung ứng trên toàn cầu, nhất là các mặt hàng chiến lược như năng lượng, chất bán dẫn. Đặc biệt, tình trạng thời tiết cực đoan diễn ra ở nhiều nơi, hạn hán kéo dài trên phạm vi rộng, bão lũ, thiên tai xảy ra tại nhiều quốc gia làm cho sản xuất lương thực toàn cầu mất cân đối.

Giá dầu Brent năm 2023 đạt 82,19 USD/thùng, tăng 0,71% so với tháng 12/2022 và giảm 16,94% so với năm trước1. Tại Mỹ, giá bình quân năm 2023 so với năm 2022 của một số mặt hàng như sau: Giá đường tăng 28,32%; giá thóc tăng 2,81%; giá lúa mỳ giảm 28,51%; giá cotton giảm 26,25%; giá bắp giảm 18,47%; giá đậu nành giảm 8,35%.

Thị trường hàng hóa trong nước chịu tác động bởi thị trường thế giới, thương mại toàn cầu sụt giảm ảnh hưởng đến quy mô sản xuất trong nước. Giá nhập khẩu một số nguyên liệu đầu vào sản xuất trong nước năm 2023 giảm so với năm trước như: Giá phân bón giảm 25,51%; dầu, mỡ động thực vật giảm 21,01%; sắt, thép giảm 19,7%; xăng, dầu các loại giảm 17,62%; xơ, sợi dệt giảm 6,59%. Ở chiều ngược lại, giá nguyên phụ liệu dệt may, da giày năm 2023 tăng 2,7% so với năm trước; nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu tăng 2,16%; vải may mặc các loại tăng 1,5%. Giá nguyên nhiên vật liệu dùng cho sản xuất trong nước năm 2023 của các ngành tăng, giảm đan xen như giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào của ngành sản phẩm công nghiệp chế biến, chế tạo năm 2023 giảm 2,98% so với năm 2022; trong khi đó ngành sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,24%; ngành điện, khí đốt, hơi nước và điều hòa không khí tăng 2,9%. Giá xuất khẩu sắt, thép; dầu thô và xăng dầu các loại của Việt Nam năm 2023 giảm so với năm trước lần lượt là 16,69%; 12,51% và 12,8%. Ngược lại, giá xuất khẩu cà phê; gạo và hàng dệt may của Việt Nam tăng lần lượt 14,7%; 7,33% và 6,72%.

Chính sách quản lý, điều hành của Chính phủ, các Bộ, ngành và
địa phương

Để chủ động ứng phó với những thách thức trước áp lực lạm phát, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã kịp thời chỉ đạo quyết liệt các Bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp tại các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ. Ngày 06/01/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, Dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023; ngày 03/02/2023 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 02/2023/QĐ-TTg về khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ ban hành một số chính sách quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân như: (1) Ngày 30/12/2022, Ủy ban Thường vụ Quốc Hội ban hành Nghị quyết số 30/2022/UBTVQH15 giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn. (2) Ngày 14/4/2023 Chính phủ ban hành Nghị định số 12/2023/NĐ-CP về việc gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2023 đối với doanh nghiệp, tổ chức và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. (3) Ngày 21/4/2023 Chính phủ ban hành Nghị quyết số 58/NQ-CP về một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025. (4) Ngày 14/5/2023 Chính phủ ban hành Nghị định số 24/2023/NĐ-CP quy định mức lương cơ sở 1,8 triệu đồng/tháng đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang. (5) Ngày 30/6/2023 Chính phủ ban hành Nghị định số 42/2023/NĐ-CP về điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hằng tháng. (6) Ngày 30/6/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 44/2023/NĐ-CP quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội. (7) Ngày 03/10/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 25/2023/QĐ-TTg về việc giảm tiền thuê đất của năm 2023. (8) Ngày 19/10/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 75/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 146/2018/NĐ-CP ngày 17/10/2018 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế.

Chính phủ và các Bộ, ngành đã triển khai quyết liệt các biện pháp về quản lý, điều hành giá, đồng thời triển khai đồng bộ, toàn diện các chính sách về tài khóa, tiền tệ để kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và bảo đảm đời sống của người dân.

Thực hiện Nghị định số 80/2023/NĐ-CP ngày 17/11/2023 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 01/11/2021 và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 về kinh doanh xăng dầu, năm 2023 giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh kịp thời theo giá thế giới làm cho chỉ số giá nhóm giá xăng dầu trong nước giảm 11,02% so với năm 2022.

Ngoài ra, một số địa phương ban hành các chính sách hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp như Thanh Hóa ngày 23/02/2023 ban hành Quyết định số 603/QĐ-UBND về phê duyệt nhiệm vụ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, sử dụng nguồn ngân sách trung ương hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa năm 2023; Đắk Lắk ngày 23/8/2023 ban hành Công văn số 7275/UBND-TH về việc triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp; Bà Rịa-Vũng Tàu ngày 13/9/2023 ban hành Quyết định số 41/2023/QĐ-UBND quy định nội dung chi, mức hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2023-2025; Hải Dương ngày 6/11/2023 ban hành Nghị quyết số 14/2023/NQ-HĐND quy định chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ đến năm 2025. Bên cạnh đó, một số địa phương đã hỗ trợ học phí, miễn giảm học phí cho học sinh năm học 2023-2024 trên địa bàn nhằm chia sẻ khó khăn với người dân như Hải Phòng, Đà Nẵng, Bà Rịa-Vũng Tàu, thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Bình, Hà Nam.

ĐN

*1 Nguồn số liệu: https://vn.investing.com/commodities/brent-oil-historical-data.